Odpowiedzi na pytania Czytelników i Internautów z TCh numer 04/2015

Maria spod Piotrkowa zadała pytanie: Czy wymieszanie paszy może mieć wpływ na wskaźniki produkcyjne uzyskiwane przez prosięta po ich odsadzeniu?

Stopień wymieszania paszy, czyli – inaczej mówiąc – homogeniczność mieszaniny różnych cząstek surowców paszowych, wyraża się współczynnikiem zmienności zawartości wybranego składnika pokarmowego (najczęściej zawartości chloru pochodzącego z dodanego do paszy chlorku sodu, czyli popularnej soli) lub celowo dodanego mikroskładnika (microtracera), zawierającego pierwiastek radioaktywny lub opiłki żelaza (metody stosowane wyłączenie w celach badawczych!), w co najmniej pięciu próbach pierwotnych pobranych w ilości ok. 250 g każda do odrębnego opakowania z badanej partii paszy. Te pięć prób pierwotnych stanowi próbę seryjną, na podstawie której ocenia się stopień wymieszania badanej paszy i jej homogeniczność; zwykle badanie obejmuje trzy próby seryjne.

Wielu producentów mieszanek paszowych stara się tak ustawić proces technologiczny mieszania surowców paszowych, aby współczynnik zmienności zawartości składnika pokarmowego wybranego jako wskaźnik homogeniczności był na poziomie maksymalnie 10%, ale w praktyce można spotkać się coraz częściej z opiniami, że wartość współczynnika zmienności homogeniczności mieszanki paszy do 20% jest całkiem wystarczająca i gwarantuje dobre jednolite wymieszanie wszystkich surowców paszowych.

Warto podkreślić, że stopień wymieszania paszy, czyli jej homogeniczność, jest bezpośrednio zależna od czasu mieszania. Zwykle uważa się, że im dłuższy czas mieszania, tym prawdopodobieństwo lepszego wymieszania wszystkich surowców jest większe! I odwrotnie: im krótszy czas mieszania surowców paszowych, tym większe jest prawdopodobieństwo gorszego wymieszania surowców paszowych w gotowej mieszance. Chociaż ta zasada nie jest do końca prawdziwa i w praktyce producent każdej mieszałki zaleca najbardziej odpowiedni czas mieszania dla różnych rodzajów paszy[1]; często zbyt długie mieszanie powoduje wtórne rozwarstwienie składników już wcześniej dobrze wymieszanej paszy!

Ważnym czynnikiem mającym wpływ na stopień wymieszania paszy jest rodzaj urządzenia mieszającego, czyli mieszalnika. Ogólnie mówiąc, aby uzyskać podobny stopień wymieszania paszy, to mieszanie surowców paszowych w mieszalniku pionowym powinno trwać nieco dłużej w porównaniu do mieszalnika poziomego. Najczęściej przyjmuje się, że surowce paszowe powinny być mieszane w mieszalniku pionowym ok. 15 minut, w mieszalniku poziomym łopatkowym ok. 10 minut, natomiast w mieszalniku poziomym wstęgowym ok. 4 minut.

Wiadomo też, że mieszanie paszy z surowców paszowych złożonych z cząsteczek o podobnej, mniej więcej jednakowej, wielkości, wymaga krótszego czasu aniżeli mieszanie paszy z surowców złożonych z cząsteczek o silnie zróżnicowanej wielkości. Najlepsze wymieszanie surowców paszowych można uzyskać wtedy, gdy mieszanie rozpoczniemy od załadunku do mieszalnika i wstępnego zmieszania części surowców złożonych z największych cząsteczek, następnie dodamy i zmieszamy surowce złożone z mniejszych cząsteczek i różnego rodzaju dodatki paszowe silnie rozdrobnione (np. premiks), a na końcu dodamy pozostałą część surowców złożonych z największych cząsteczek i w końcu zmieszamy całą partię potrzebnej paszy. Surowce płynne powinny być dodawane i zmieszane najlepiej już po dobrym wymieszaniu wszystkich surowców suchych.

Przeprowadzono doświadczenie, w którym prosiętom po odsadzeniu podawano tę samą paszę złożoną z tych samych surowców paszowych, ale mieszanych w poziomym mieszalniku wstęgowym przez 0,5, 2 lub 4 minuty; pasza kontrolna nie była mieszana (surowce po wsypaniu do mieszalnika zostały wyładowane z niego bez mieszania do worków).

Prosięta karmione paszą niewymieszaną miały wyraźnie niższe tempo wzrostu w porównaniu do prosiąt karmionych paszami wymieszanymi (tabela 1). Interesującym jest fakt, że mieszanie surowców przez okres 0,5 lub 2 minuty wprawdzie spowodowały poprawę tempa wzrostu i wykorzystania spożytej paszy, ale najlepsze wyniki uzyskano skarmiając paszę, która była mieszana przez 4 minuty. Współczynnik zmienności stopnia wymieszania (homogeniczności) dla tej ostatniej paszy wyniósł 12%.  

Ponieważ długość czasu mieszania paszy w zasadzie nie ma istotnego wpływu na wskaźniki produkcyjne uzyskiwane przez świnie w okresie tuczu (tempo wzrostu, ilość spożywanej paszy i jej wykorzystanie), można stwierdzić, że homogeniczność paszy i stopień jej wymieszania mają bardzo ważne znaczenie w odchowie prosiąt, zwłaszcza w okresie kilku pierwszych tygodni po ich odsadzeniu.

Opr.: ACONAR

Tabela 1. Wpływ czasu mieszania surowców paszowych na wskaźniki produkcyjne prosiąt¹ po odsadzeniu (Traylor i in., 1994)

¹ W doświadczeniu karmiono 120 prosiąt (cztery grupy po 30 prosiąt w grupie) o średniej początkowej masie ciała 5,5 kg