Odpowiedzi na pytania z TCh numer 11/2010
Ryszard C. pyta: Czy stres, z jakim mają do czynienia lochy prośne w okresie ciąży, może mieć wpływ na urodzone przez nie prosięta?
Stres, jaki działa na prośne lochy w okresie ich ciąży, oddziałuje negatywnie na mające się wkrótce urodzić prosięta, a także na ich dalsze wskaźniki produkcyjne sięgające nawet ich własnego okresu rozrodu. Z prowadzonych przez pięć lat w Szkockiej Akademii Rolniczej obserwacji wynika, że mają tu miejsce podobne następstwa, jakie obserwuje się u niemowląt (i potem dzieci) urodzonych przez kobiety będące pod działaniem mniej lub bardziej silnego stresu w okresie ciąży.
Naukowcy szkoccy badali zachowanie się loch prośnych przejawiających wyraźną niechęć do przebywania w jednej, wspólnej grupie z innymi lochami prośnymi. U loch tych można było zaobserwować wyraźne objawy stresu w postaci apatii, agresji, braku apetytu, nadpobudliwości itp. Zaobserwowano też negatywne (agresja lub rezygnacja) zachowanie się loch podatnych na stres w walce o miejsce przy karmidle podczas wyjadania paszy. Prosięta urodzone przez te lochy były bardziej strachliwe i reagowały znacznie silniej na czynniki stresowe aniżeli prosięta urodzone przez lochy mniej podatne na stres.
Przeprowadzone badania wykazały, że system immunologiczny prosiąt od loch podatnych na stres jest w znacznym stopniu mniej sprawny aniżeli u pozostałych prosiąt, co powoduje, że są one niejako automatycznie bardziej podatne na różnego rodzaju zachorowania. Prosięta te charakteryzowały się też słabszym tempem wzrostu po odsadzeniu. Co więcej, kiedy jako już w pełni dojrzałe loszki były gotowe do wydania własnego potomstwa, były nie tylko mniej opiekuńcze wobec swoich prosiąt, ale także częściej przejawiały wobec nich agresję.
Szkoccy naukowcy są przekonani, że powyższe problemy są spowodowane hormonami stresu, które w okresie płodowym przedostają się z organizmu prośnej lochy do łożyska i powodują nieodwracalne zmiany w rozwijającym się centralnym układzie nerwowym prosiąt, zwłaszcza w okresie drugiego trymestru ciąży. Prowadzone badania obejmowały szczególnie loszki, które jako młode matki były znacznie bardziej podatne na negatywne działanie czynników stresujących.
Prowadzący badania dr K. Rutherford na podstawie uzyskanych wyników stwierdził, że stres socjalny występujący u loch prośnych mniej przygotowanych do przebywania razem z innymi lochami ma wyraźnie negatywny wpływ na zdolność prosiąt urodzonych przez te lochy do skutecznego radzenia sobie z oddziałującym na nie stresem, powoduje u nich spadek tempa wzrostu oraz stwarza kłopoty z ich zachowaniem w grupie. Okazuje się, że zmniejszenie stopnia oddziaływania czynników stresowych poprzez wprowadzenie zmian w środowisku, gdzie przebywają lochy i prosięta, oraz poprawiając sposób zarządzania stadem (np. mniej liczne grupy loch bardziej dobranych pod względem predyspozycji do przebywania w jednej grupie), można skutecznie poprawić dobrostan loch, a tym samym zmniejszyć negatywne oddziaływanie stresu na kondycję ich potomstwa, a tym samym zwiększyć wydajność produkcyjną loch i oraz poprawić opłacalność chowu prosiąt.
Warto pamiętać o obserwacjach poczynionych przez Szkotów organizując produkcję prosiąt na swojej fermie. Lochy, zwłaszcza w okresie ciąży, nie powinny być poddawane czynnikom stresowym, gdyż może to powodować poważne i dalekosiężne następstwa. Czytelników zainteresowanych problemem wpływu stresu na lochy zachęcam do przeczytania dwóch artykułów „Lochy też reagują na stres” opublikowanych w czasopiśmie „Trzoda Chlewna” (Część I; 2009, nr 12 oraz Część II; 2010, nr 1).
ACONAR
