Enrico pyta: Czy probiotyki mogą wpływać na rozwój pożytecznej mikroflory jelitowej i poziom odporności jelitowej, a tym samym chronić prosięta przed biegunką?
W lutowym wydaniu czasopisma „Trzoda Chlewna” odpowiadając na pytanie zadane przez Enrico wyjaśniliśmy sobie, jak funkcjonuje przewód pokarmowy prosiąt w okresie odsadzania i jaką rolę spełniają mikroorganizmy pożyteczne bytujące w przewodzie pokarmowym, tworząc niezwykły system zwany mikrobiotą. Szerszym pojęciem jest mikrobiom, który obejmuje nie tylko mikroorganizmy komensalne (inaczej – mikroorganizmy pożyteczne dla zdrowia organizmu), ale również drobnoustroje chorobotwórcze. Przyjęliśmy też za wielu naukowcami, że metabolizm prosiąt należy traktować jako złożony zespół przemian, na który składa się zarówno metabolizm samych prosiąt, jak i ich mikrobiomu.
Każda zmiana profilu mikroflory jelitowej prowadzi do dysbiozy jelit, czyli zachwiania naturalnej struktury mikroorganizmów bytujących w przewodzie pokarmowym. Czynników powodujących dysbiozę może być wiele: zmiana paszy, nieodpowiednie warunki środowiskowe, choroba, spadek aktywności układu odpornościowego czy zastosowanie antybiotyków.
Bardzo poważną konsekwencją niewyjadania paszy przez prosięta po odsadzeniu są szybko zachodzące zmiany w jelitach, przede wszystkim atrofia (zanik) kosmków jelitowych, co powoduje ogromny ubytek powierzchni jelitowej gotowej do absorpcji składników pokarmowych. Na brak pożywienia reagują też mikroorganizmy zasiedlające jelita, dając niewyobrażalne szanse rozwoju oportunistycznym drobnoustrojom chorobotwórczym i prowadząc najczęściej do biegunki.
Jednym z nowoczesnych sposobów zapobiegania powyższym zmianom jest podawanie prosiętom probiotyków, zawierających czyste kultury jednego lub więcej szczepów bakterii naturalnie występujących w przewodzie pokarmowym, a dokładniej w jelitach prosiąt. Są to starannie wyselekcjonowane szczepy bakterii mające właściwości prozdrowotne potwierdzone odpowiednimi badaniami klinicznymi. Zgodnie z definicją FAO i WHO z 2002 r. probiotyki to „żywe szczepy ściśle określonych drobnoustrojów, które podawane w odpowiednich ilościach modulują równowagę bakteryjną flory jelitowej i wywierają korzystny efekt na zdrowie konsumenta”.
Probiotyki zmniejszają ilość wytwarzanych substancji szkodliwych w przewodzie pokarmowym, produkując jednocześnie enzymy i witaminy. Zwiększają też odporność śluzówki jelit przeciwko drobnoustrojom chorobotwórczym i nie pozwalają na ich zasiedlanie (kolonizację). Nieco inny jest mechanizm działania drożdży obecnych w niektórych probiotykach. Oprócz pozytywnego wpływu na procesy trawienia składników pokarmowych drożdże stymulują wzrost bakterii kwasu mlekowego, przez co zmniejsza się w przewodzie pokarmowym ilość bakterii E. coli.
Układ odpornościowy prosiąt tworzony jest przez wiele organów limfatycznych (śledziona, grasica, węzły chłonne), ale warto wiedzieć, że większość komórek układu odpornościowego znajduje się w błonach śluzowych jelit; ponad 70% limfocytów całego organizmu znajduje się w błonach śluzowych przewodu pokarmowego!
Skomplikowany system odpornościowy zwany układem GALT (ang. gut associated lymphoid tissue = tkanka limfatyczna związana z błonami śluzowymi przewodu pokarmowego) składa się ze zorganizowanych kompleksów komórkowych (kępki Peyera i samotne grudki chłonne) oraz rozproszonych komórek zlokalizowanych w blaszce właściwej jelita (limfocyty T i B, makrofagi, komórki dendrytyczne) i w nabłonkach pokrywających kosmki jelitowe (limfocyty śródnabłonkowe).Limfocyty T, aktywowane w przewodzie pokarmowym, odgrywają znaczącą rolę w zapobieganiu rozwojowi chorób o podłożu immunologicznym, w tym alergii, chorób autoimmunologicznych i przewlekłych schorzeń zapalnych (np. nieswoistych zapaleń jelit).
Przeprowadzone badania potwierdzają, że w jelitach prosiąt otrzymujących probiotyki wzrasta liczba specyficznych komórek immunologicznych oraz immunoglobulin IgA, dzięki czemu poprawia się status zdrowotny prosiąt w sytuacji zagrożenia zakażeniami drobnoustrojami chorobotwórczymi po odsadzeniu. Cechą charakterystyczną układu GALT jest produkcja przeciwciał IgA, które uniemożliwiają patogenom i alergenom penetrację przez śluzówki do wnętrza organizmu. Wydzielnicze przeciwciała IgA pokrywające nabłonki stanowią więc pierwszą linię obrony przed szkodliwymi czynnikami.
Oceniając status zdrowotny prosiąt po odsadzeniu można brać pod uwagę wiele różnych wskaźników i objawów, ale prawdopodobnie najbardziej charakterystycznymi dla zdrowych prosiąt będzie brak biegunki i niska ilość drobnoustrojów chorobotwórczych w odchodach. Z pewnością będzie to świadczyć o prawidłowym funkcjonowaniu przewodu pokarmowego, a dokładniej bytującej w nim mikrobioty, której prawidłowy układ wzmacniają probiotyki.
Opr.: ACONAR
