lek. wet. Paweł Wróbel

Specjalista Chorób Trzody Chlewnej i Rozrodu Zwierząt

Czynniki zakaźne biegunek u prosiąt ssących cz. 2

Biegunki u prosiąt ssących są bez wątpienia najczęściej spotykaną przyczyną strat w produkcji prosiąt na porodówkach. Nowo narodzone prosięta są właściwie pozbawione odporności na patogeny, z którymi przychodzi im zetknąć się właściwie zaraz po opuszczeniu dróg rodnych samicy lub nawet jeszcze w ich świetle (pochwa). Oprócz opisanych w poprzednim numerze czynników zakaźnych, tj. E. coli oraz rotawirusów, za wywoływanie biegunek u prosiąt ssących najczęściej odpowiedzialne są również infekcje Clostridium spp. oraz kokcydioza wywoływana głównie przez Isospora suis.

Clostridium spp.

Ten rodzaj bakterii obejmuje ok. 60 gatunków drobnoustrojów, powszechnie występujących przede wszystkim w glebie oraz przewodzie pokarmowym zwierząt. Z punktu widzenia patogenności Clostridium spp. dla trzody chlewnej, prosięta najbardziej narażone są na chorobotwórcze oddziaływanie Clostridium perfringens typ C (CptC), prowadzące do krwotoczno-martwicowego zapalenia jelit przebiegającego z dużą śmiertelnością, Clostridium perfringens typ A (CptA) oraz Clostridium difficile (Cd), prowadzące do zapalenia jelit o zróżnicowanym przebiegu i znacznie mniejszej śmiertelności niż w przypadku zakażeń wywoływanych przez C. perfringens typ C.

Czynnik zakaźny

Clostridium perfringens jest gram dodatnią, beztlenową laseczką, występującą w dwóch formach, tj. formie wegetatywnej – aktywnej oraz formie sporów, które są formą przetrwalnikową bakterii.

Clostridium perfringens dzieli się na 5 typów (A, B, C, D, E), które zostały zróżnicowane na podstawie toksyn wydzielanych przez poszczególne szczepy perfringens (toksyny: alfa, beta, epsilon i jota).

Typ A produkuje toksynę alfa

Typ B produkuje toksyny alfa, beta i epsilon

Typ C produkuje toksyny alfa i beta

Typ D produkuje toksyny alfa i epsilon

Typ E produkuje toksyny alfa i jota

Poszczególne typy Clostridium perfringens produkują również inne toksyny np. beta2 (Cpb2) toksynę wytwarzaną przez patogenne dla świń typy A.

Clostridium difficile produkuje enterotoksynę TcdA oraz cytotoksynę TcdB, które prowadzą do powstawania biegunki, uszkodzenia komórek jelit, czego efektem jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego i powstawania błon rzekomobłoniastych w jego świetle oraz powstawanie obrzęków w tym dość charakterystycznego obrzęku krezki okrężnicy.

Źródła infekcji

Główne źródło zakażenia dla prosiąt stanowią lochy, które są częstymi siewcami i przenosicielami Clostridium spp. Ze względu na fakt tworzenia form przetrwalnikowych – sporów przez Clostridium spp. możliwe jest również rozprzestrzenianie się zakażenia poprzez zanieczyszczone sporami buty, ubrania, paszę itd.

Zdolność bakterii do tworzenia spor zmusza hodowców do przeprowadzania starannej i skutecznej dezynfekcji zanieczyszczonych tymi formami przetrwalnikowymi pomieszczeń.