Michał Fabisiak, Artur Jabłoński*, Grzegorz Lenard**

Katedra Nauk Klinicznych, Wydział Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie

* Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

**Prywatna praktyka weterynaryjna, Ulan Majorat                                                  

Długość użytkowania loch – wskaźniki jej oceny

i znaczenie dla produkcyjności stada

Koszty, jakie ponoszone są na zakup lub odchów loszek remontowych oraz na utrzymanie stada podstawowego są poważnym obciążeniem dla budżetu gospodarstwa hodowlanego. Zwrot inwestycji w stado podstawowe wyraża się przede wszystkim w liczbie odchowanych prosiąt od samicy, co jest związane w głównej mierze z odpowiednio długim okresem użytkowania loch. Niestety w praktyce 40 do 50% loch jest usuwanych ze stada przed 3 lub 4 ciążą. Niedostateczna długość użytkowania loch w stadach produkcyjnych jest przyczyną braku ekonomicznej wydajności takich stad, może również wskazywać na problemy z zachowaniem dobrostanu zwierząt.

Korzyści wynikające z dłuższego użytkowania loch są liczne. W późniejszych ciążach mioty są liczniejsze, a prosięta osiągają wyższą masę urodzeniową. Lochy wieloródki zazwyczaj charakteryzują się mniejszą liczbą dni nieproduktywnych, posiadają także odporność nabytą na choroby obecne w stadzie. Z czynników ekonomicznych warto wymienić wyższą wartość odzysku dla takich loch oraz niższe koszty wymiany loch. Wysoki odsetek wymiany loch jest zasadniczo związany z przesunięciem w dystrybucji wiekowej stada w kierunku młodych samic.

Lochy w pierwszych ciążach są mniej wydajne i wykazują więcej problemów w rozrodzie, co wiąże się ze wzrostem średniej liczby nieproduktywnych dni u loch w stadzie. Wysoki współczynnik usuwania wymaga też większego zaplecza loszek remontowych, co zwiększa ryzyko chorób i koszty produkcji. Niesie ze również sobą trudności w zaopatrzeniu w zwierzęta remontowe, które mogą prowadzić do suboptymalnej liczebności populacji, co daje efekt w postaci obniżenia wydajności stada i zaburza przepływ produkcyjny świń.

Z drugiej strony nadmiernie niski odsetek usuwania będzie związany z większą proporcją starych loch, które są bardziej skłonne do określonych chorób i mogą od pewnego wieku charakteryzować się gorszymi wynikami produkcyjnymi.

W utrzymaniu równowagi w strukturze wiekowej stada, we właściwym stosunku między lochami wieloródkami i młodymi samicami, pomaga odpowiednio dobrana strategia brakowania loch w stadzie, która powinna być nieodzowną częścią zarządzania zdrowotnością stada.

Wskaźniki pozwalające na ocenę długości użytkowania loch w stadzie

W precyzyjnym ustaleniu średniej długości użytkowania loch w określonym stadzie niezwykle pomocne są dane wyrażone w postaci współczynnika usuwania loch ze stada, współczynnika brakowania loch ze stada, współczynnika wymiany (remontu) loch w stadzie, odsetka loszek w stadzie, średniej liczby porodów przypadających na jedną samicę przez okres jej użytkowania i średniej liczby porodów przypadających na samicę przy jej usuwaniu ze stada. Jako najbardziej wymierne ekonomicznie wskaźniki użytkowania loch podaje się liczbę odsadzonych prosiąt od lochy przypadających na dzień życia lochy lub liczbę dni przebywania lochy w stadzie przypadającą na jedno odchowane prosię.