Krzysztof Lipiński

Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Znaczenie dodatków ziołowych w żywieniu prosiąt - cz. I

Najważniejszym celem żywienia prosiąt jest uzyskanie zdrowych, odchowanych do odpowiedniej masy ciała zwierząt. Związane jest to przede wszystkim z ekonomicznym (bez komplikacji zdrowotnych) przejściem z żywienia mlekiem na pasze stałe stosowane do rozpoczęcia tuczu. Podczas pierwszych tygodni życia u prosiąt następują intensywne zmiany, które dotyczą procesów trawiennych, metabolizmu oraz układu odpornościowego.

Dokarmianie prosiąt powinno się rozpocząć pod koniec pierwszego tygodnia, najpóźniej w drugim tygodniu życia. Pierwsze mieszanki muszą zawierać komponenty o wysokiej strawności (mleko lub serwatka w proszku) oraz pasze zawierające skrobię poddaną zabiegom hydrotermicznym. W celu zachęcenia prosiąt do pobierania mieszanek często stosowane są dodatki smakowo-zapachowe. Mieszanki paszowe powinny zawierać różne dodatki umożliwiające wytworzenie równowagi mikrobiologicznej w przewodzie pokarmowym (zakwaszacze, probiotyki, dodatki ziołowe) oraz stymulujące układ odpornościowy.

Przyczyną biegunek u prosiąt ssących i odsadzonych mogą być infekcje bakteryjne i wirusowe oraz błędy żywieniowe. W działaniach profilaktycznych do niedawna stosowano antybiotykowe stymulatory wzrostu. Antybiotyki używane są w produkcji zwierzęcej od wielu lat. Szereg antybiotyków stosowanych jest w leczeniu różnych jednostek  chorobowych, a niektóre wykorzystywane były jako stymulatory wzrostu.

Profilaktyczne stosowanie antybiotyków paszowych daje szereg korzyści zarówno produkcyjnych jak i zdrowotnych. Antybiotyki stabilizują mikroflorę przewodu pokarmowego przyczyniając się do poprawy wyników produkcyjnych. Hamują również rozwój patogenów powodujących schorzenia jelit. Od początku ich stosowania większość podawanych zwierzętom antybiotyków, a później także sulfonamidów, była równocześnie wykorzystywana w terapii ludzi. Wkrótce okazało się, że proceder ten jest powodem znacznego przyśpieszenia rozwoju oporności bakterii na antybiotyki i sulfonamidy.

W związku z wprowadzeniem i powszechnym stosowaniem coraz większego asortymentu antybiotyków, często w sposób nieprawidłowy, u ludzi i zwierząt nastąpił wzrost zakażeń grzybami patogennymi, wirusami i chlamydiami. Kolejnym następstwem dodawania antybiotyków do pasz i stosowaniem ich w przypadkach nieuzasadnionych (np. profilaktycznie przy chorobach wirusowych) jest pojawienie się enzymów bakteryjnych inaktywujących antybiotyki. Medycyna zmaga się obecnie z problemem beta-laktamazy, dehydropeptydazy oraz enzymami unieczynniającymi antybiotyki aminoglikozydowe.

Długotrwałe żywienie zwierząt niskimi dawkami antybiotyków powoduje więc powstawanie oporności u bakterii. Subterapeutyczne dawki antybiotyków sprzyjają rozprzestrzenianiu się takich bakterii, gdyż hamując aktywność bakterii wrażliwych na antybiotyki, powodują wytwarzanie dobrych warunków do rozwoju bakterii odpornych na działanie określonego antybiotyku. Z tego względu, kiedy usuwamy antybiotyki ze środowiska, odporność bakterii zmniejsza się. Z uwagi na potencjalne ryzyko rozprzestrzeniania się oporności bakterii, antybiotykowe stymulatory wzrostu zostały wycofywane z żywienia zwierząt w UE z dniem 1.01.2006 r.

W latach osiemdziesiątych stwierdzono również, że antybiotyki oddziaływują na funkcje układu immunologicznego. Okazało się, że większość antybiotyków (z wyjątkiem cefalosporyn i linkozamidów) działa immunosupresyjnie, czyli hamuje czynności układu immunologicznego, zmniejszając odporność zwierząt i ludzi na infekcje.