Andrzej Konarkowski, Poznań

Groch i peluszka w paszy dla świń

Część I

Charakterystyka, uprawa i zastosowanie

Nasiona grochu lub peluszki zawierają 20 - 25% białka ogólnego i mogą stanowić jeden ze składników paszy dla świń, zastępując częściowo śruty poekstrakcyjne (sojową lub rzepakową) i zboża. Warto uprawiać groch i peluszkę, zwłaszcza w mieszankach ze zbożami.

Groch i peluszka

W uprawach polowych na zbiór suchego ziarna wysiewa się dwa rodzaje grochu zwyczajnego (Pisum sativum L.): groch zwyczajny typowy Pisum sativum subsp. sativum oraz groch zwyczajny polny Pisum sativum subsp. arvense (L.). Ten drugi podgatunek (Pisum arvense) jest też nazywany grochem polnym lub peluszką.

Niekiedy używa się też podziału grochów na odmiany jadalne i pastewne; w tych pierwszych znajdują się odmiany przeznaczone do produkcji żywności, a w drugich – odmiany uprawiane z przeznaczeniem nasion na pasze dla zwierząt. W uprawach warzywniczych wykorzystuje się odmiany groszku zielonego, ale takie ziarno, zbierane jeszcze przed wyschnięciem strąków, praktycznie nie ma żadnego zastosowania w paszach dla zwierząt.

Groch zwyczajny w przeważającej części kwitnie biało, wykształca duże nasiona i najczęściej jest uprawiany w czystym siewie na ziarno, natomiast peluszka kwitnie z reguły kolorowo, nasiona ma drobniejsze od nasion grochu zwyczajnego i przede wszystkim jest uprawiana w mieszankach ze zbożami, zarówno w celu pozyskania mieszanki nasion jako surowca paszowego, a także jako cenny poplon (zielony nawóz). W Tabeli 1 podano średnią zawartość podstawowych składników pokarmowych w nasionach grochu i peluszki.

Stacje hodowli roślin oraz firmy nasienne oferują szereg różnych odmian grochu. Można je podzielić na dwie zasadnicze grupy: odmiany grochu zalecane do uprawy na glebach żyznych i do uprawy na glebach lekkich. Wśród każdej z tych grup są odmiany wąsolistne (listki zmienione w wąsy) lub liściaste (o liściach parzystoliściastych). Odmiany grochu uprawianego na glebach żyznych kwitną biało, ich nasiona są w większości koloru żółtego i zawierają ok. 20 – 23% białka ogólnego w przeliczeniu na suchą masę nasion. Natomiast większość odmian grochu uprawianego na glebach lekkich kwitnie kolorowo, a nasiona koloru żółtego zawierają ok. 23 – 25% białka ogólnego w przeliczeniu na suchą masę nasion.

Spis wszystkich odmian grochu i peluszki zarejestrowanych do uprawy w Polsce oraz podstawowe informacje dot. plonowania i charakterystyki nasion można uzyskać w Centralnym Ośrodku Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej (woj. wielkopolskie), który statutowo jest zobowiązany do prowadzenie krajowego rejestru odmian wszystkich roślin uprawnych w Polsce.

Natomiast szczegółowe wymagania uprawowe (typ gleby i sposób jej przygotowania, zalecane przedplony, nawożenie, terminy siewu i zbioru, podatność na wyleganie itp.) oraz informacje, dotyczące najbardziej optymalnego udziału nasion grochu lub peluszki (w zależności od odmiany) przy uprawie w mieszankach ze zbożami, należy szukać w Instytucie Upraw, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach oraz w regionalnych Ośrodkach Doradztwa Rolniczego.