Andrzej Frankiewicz

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Jęczmień w żywieniu świń

Odmiany jęczmienia oraz produkty uboczne uzyskiwane w procesie jego przetwórstwa i ich wartość pokarmowa jako pasz wykorzystywanych w żywieniu trzody chlewnej

Jęczmień ozimy stanowi w strukturze zasiewów zbóż niecałe 2%  (około 160 tys. ha). Charakteryzuje się wyraźnie gorszą mrozoodpornością niż inne zboża ozime, w związku z tym uprawiany jest głównie w rejonach Polski południowej i zachodniej. W obecnej chwili do krajowego rejestru wpisane jest 18 odmian jęczmienia ozimego (w tym dwie typu browarnego). Dominują stosunkowo nowe odmiany. W 2007 r. zarejestrowano cztery nowe, wielorzędowe odmiany typu pastewnego: Karakan (krajowa) oraz Epoque, Fridericus i Scarpia (zagraniczne). Wszystkie cztery odmiany charakteryzują się plennością dobrą do bardzo dobrej, przeciętnym przyrostem plonu, średnią mrozoodpornością. Jedynie odmiana Karakan wykazuje dość dużą mrozoodporność. Charakteryzuje się jednak, podobnie jak Scarpia, niższą odpornością na choroby grzybowe jak pozostałe odmiany.

Jęczmień jary zajmuje w strukturze zasiewów zbóż około 13%. Powierzchnia zasiewów w 2007 r. wynosiła około 1,2 mln ha. Jest on podstawowym składnikiem mieszanek zbożowych. W 2007 r. wpisano do krajowego rejestru pięć nowych odmian – trzy typu browarnego (Beatrix,  Nuevo,  Xanadu) oraz dwie typu pastewnego (Mercada i Rubinek). Obydwie odmiany pastewne charakteryzują się dobrą plennością, przeciętnym przyrostem plonu oraz średnią tolerancją na zakwaszenie gleby. Odporność na choroby grzybowe u obydwu odmian jest podobna: mączniak - duża, plamistość siatkowa i czarna plamistość – dość duża. Jedynie na rdzę jęczmienia odmiana Rubinek jest mniej odporna. Charakteryzuje się natomiast dobrym wyrównaniem i bardzo dużą masą 1000 ziaren o wysokiej  zawartości białka. W odmianie Mercada masa 1000 ziaren jest średnia, wyrównanie dobre a zawartość białka przeciętna.

Odmiany przeznaczone na cele browarne charakteryzują się niską zawartością białka. Duże znaczenie mają albuminy i globuliny, które podczas słodowania biorą udział przy powstawaniu szeregu enzymów. Białka te charakteryzują się stosunkowo dużą zawartością aminokwasów egzogennych. Albuminy i globuliny stanowią dobrą pożywkę dla drożdży fermentujących brzeczkę. Z białek zapasowych zgromadzonych w bielmie, gluteliny nie przechodzą do ekstraktu słodowego a hordeiny w około 50%. Jęczmień bogaty w białko daje słód złej jakości ze względu na mniejszą wydajność ekstraktu.