Jerzy Pastuszak

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Dodatki paszowe stosowane w żywieniu knurów

Analizując wyniki reprodukcyjne stada skupiamy się na rezultatach osiąganych przez lochy (skuteczność wyproszeń, liczba prosiąt odsadzonych od lochy w roku, masa prosiąt urodzonych), zapominając, że wskaźniki te mówią również o jakości stosowanego przez nas na fermie nasienia knurów. Dlatego warto zapoznać się z dodatkami paszowymi, które podnoszą jego jakość.

Żywienie knurów

Większość zagadnień dotyczących żywienia knurów nie jest tak dokładnie poznana, jak w przypadku żywienia zwierząt innych grup produkcyjnych. Dzieje się tak głównie ze względu na stosunkowo niskie nakłady finansowe przeznaczane na żywienie tej grupy zwierząt. Dla przykładu: ferma o obsadzie 1200 loch potrzebuje zaledwie 1200 kg paszy dla knurów na miesiąc. Zapotrzebowanie gospodarstwa na paszę dla knurów jest relatywnie niewielkie w porównaniu z potencjalnymi korzyściami, jakie mogą wynikać z ilości i jakości pozyskiwanego nasienia. Na ilość i jakość pozyskiwanego nasienia wpływają w większej części cechy osobnicze knura aniżeli poziom energii, białka i aminokwasów. O żywieniu knurów na łamach „Trzody Chlewnej” pisano już wielokrotnie, dlatego tym razem chciałbym dokładniej przyjrzeć się dodatkom paszowym, które mogą mieć wpływ na jakość nasienia, a przez to na wyniki reprodukcyjne na fermie.

Sposób działania witamin i minerałów

Zastosowane dodatki paszowe działają w dwojaki sposób. Niektóre bezpośrednio oddziałują na produkcję nasienia (Zn, Se, DHA) inne wspomagają układ kostny, wzmacniają racice oraz łagodzą stres organizmu (biotyna, witamina C, witamina E, Zn). Efektem ich działania jest zdolność knura do oddania nasienia, które po inseminacji loch pozwoli osiągnąć wysoką skuteczność krycia oraz liczne, wyrównane mioty.

Witamina E i Selen

Selen jest mikroelementem, który odgrywa szczególną rolę w żywieniu knurów. Z jednej strony jego niedobory wywierają znaczny wpływ na obniżenie jakości nasienia, z drugiej jednak jego nadmiar w paszy może być toksyczny. Różnica pomiędzy tymi dwoma poziomami jest bardzo mała. Dla przykładu należy wspomnieć, iż w Unii Europejskiej dopuszczona jest maksymalna dawka selenu w mieszance paszowej pełnoporcjowej na poziomie 0,5 mg/kg, a w Stanach Zjednoczonych 0,3 mg/kg. Podobnie jak witaminę E nazywamy witaminą płodności, selen można określić jakopierwiastek płodności. W badaniach przeprowadzonych na knurach, od urodzenia do rozpoczęcia krycia, w grupach z różnym udziałem witaminy E i selenu w paszach, stwierdzono, iż nasienie zwierząt żywionych mieszanką paszową zawierającą 0,5 mg/kg selenu miało wyższą koncentrację, ruchliwość i przeżywalność od nasienia knurów żywionych tylko wysokimi dawkami witaminy E lub bez dodatku witaminy E i selenu (Marin-Guzman i wsp., 1997). Pozyskanym od knurów nasieniem inseminowano loszki. Wyniki skuteczności inseminacji prezentuje tabela 1.

Tabela 1. Wybrane parametry nasienia knurów oraz skuteczność krycia loszek nasieniem pozyskanym od knurów żywionych różnymi dawkami Se i witaminy E