Krzysztof Lipiński
Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Żywieniowa profilaktyka biegunek u prosiąt
Biegunki prosiąt występują szczególnie w pierwszych dniach życia, w wieku 2-3 tygodni i w okresie odsadzenia. Przyczyną biegunek u prosiąt ssących mogą być infekcje bakteryjne i wirusowe, błędy żywieniowe oraz niewłaściwe warunki środowiskowe. Pierwsze biegunki prosiąt, których przyczyną są m.in. bakterie E. coli, mogą być wynikiem kontaktu z odchodami lochy. Duże znaczenie w eliminacji tych biegunek może mieć zakwaszanie paszy dla loch jeszcze przed oproszeniem.
Czynniki pokarmowe wywołujące biegunki
Białko jest istotnym czynnikiem decydującym o wynikach odchowu prosiąt. Zawartość, strawność i dostępność białka ogólnego (aminokwasów) w mieszankach paszowych są czynnikami, które mają wpływ nie tylko na tempo wzrostu prosiąt, ale oddziaływują również na status zdrowotny, w tym na występowanie biegunek. Dotyczy to w szczególności rodzaju pasz wysokobiałkowych stosowanych w mieszankach dla prosiąt.
Biegunki u prosiąt ssących mogą być spowodowane przez reakcje immunologiczne na obce białka zawarte w paszy. Białka antygenowe występujące w soi (glicynina i b-konglicynina) powodują reakcje alergiczne w przewodzie pokarmowym, które uszkadzają kosmki jelitowe. W efekcie zmniejsza się wchłanianie składników pokarmowych oraz zwiększa podatność na zaburzenia pokarmowe. Z tego względu pierwsze mieszanki dla prosiąt, obok wysokostrawnych komponentów paszowych, powinny zawierać różne dodatki stymulujące właściwą równowagę mikrobiologiczną w przewodzie pokarmowym (zakwaszacze, probiotyki, modulatory immunologiczne). Pasza musi być świeża, a korytka lub automaty powinny być utrzymywane w największej czystości. Prosięta muszą mieć stały dostęp do świeżej i czystej wody o odpowiedniej temperaturze.
U prosiąt reakcja na czynniki antyżywieniowe w soi jest przejściowa i występuje najczęściej w postaci biegunki. Negatywny efekt białek antygenowych zawartych w soi występuje w wyniku pobierania paszy od lochy lub stosowania dużych ilości poekstrakcyjnej śruty sojowej w prestarterach. Ze względu na konieczność adaptacji przewodu pokarmowego zaleca się jednak stosowanie poekstrakcyjnej śruty sojowej w mieszankach starter dla prosiąt.
Parowanie lub tostowanie śruty sojowej w temp. 100°C ma mały wpływ na antygenową aktywność głównych globulin zawartych w soi. Główne metody stosowane w redukcji antygenowego efektu poekstrakcyjnej śruty sojowej to zabiegi z wykorzystaniem ciepłego etanolu oraz stosowanie enzymów. Produkcja modyfikowanych pasz sojowych jest głównym czynnikiem wpływającym na zwiększenie możliwości wykorzystania soi przez prosięta. Na krajowym rynku dostępne są różne produkty modyfikowanego białka soi. W badaniach własnych stwierdzono, że stosowanie wymienionych pasz w mieszankach dla wcześnie odsadzonych prosiąt wpływa korzystnie na efekty odchowu, zmniejszając ryzyko biegunek u prosiąt. Istotnym czynnikiem decydującym o stosowaniu wymienionych pasz w żywieniu prosiąt jest ich cena w relacji do poekstrakcyjnej śruty sojowej i pasz mlecznych.
Poekstrakcyjna struta sojowa zawiera również związki odpowiedzialne za gorszą strawność składników pokarmowych oraz kolki i wzdęcia. Są to oligosacharydy i polisacharydy nieskrobiowe (NSP). Są one słabo trawione przez zwierzęta, dlatego mogą one zwiększać lepkość treści przewodu pokarmowego i przepływ treści pokarmowej, co może obniżać strawność składników pokarmowych. Ponadto, niestrawne komponenty mogą być wykorzystywane przez mikroorganizmy okrężnicy, efektem czego jest powstawanie większej ilości gazów jelitowych, co powoduje złe samopoczucie i dyskomfort u zwierząt.
