Małgorzata Pomorska – Mól
Zakład Chorób Świń
Państwowy Instytut Weterynaryjny - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach
Immunoprofilaktyka u trzody chlewnej
Cz. 2. Szczepionki przeciwbakteryjne
W prezentowanym artykule omówione zostaną wybrane, najczęściej występujące choroby bakteryjne związane z układem oddechowym trzody chlewnej oraz możliwości immunoprofilaktyki swoistej opisanych chorób.
Zakaźne zanikowe zapalenie nosa
Zakaźne zanikowe zapalenie nosa u świń (ZZZN), nazywane także chorobą nosoryjową, jest schorzeniem o etiologii wieloczynnikowej, w której wiodącą rolę przypisuje się dermonekrotoksycznym szczepom Pasteurella multocida oraz toksynotwórczym pałeczkom Bordetella bronchiseptica. Najbardziej wrażliwe na zakażenie są nowo narodzone prosięta. Straty związane z występowaniem ZZZN wynikają głównie ze zmniejszenia przyrostów masy ciała.
Objawy kliniczne u zakażonych zwierząt pojawiają się najwcześniej około 4 tygodnia życia. Wśród pierwszych symptomów dominuje kichanie, więc nie jest to objaw specyficzny, wskazujący na ZZZN. Kolejno pojawia się łzawienie oraz deformacja kości trzewioczaszki tj.: deformacja zgryzu, skrócenie szczęki, skrzywienie szczęki czy obecność grubych niesymetrycznych poprzecznych fałdów skóry, które są często jedynym objawem tej choroby. Dochodzi do zmniejszenia przyrostów masy ciała, oraz widoczne jest zróżnicowanie wagowe tuczników będących w tym samym wieku. Należy pamiętać, że zmiany morfometryczne dotyczące małżowin nosowych, których nie możemy zaobserwować w badaniu klinicznym, mogą występować także u osobników bez objawów klinicznych. Choroba przyczynia się do wydłużenia średniego okresu tuczu nawet o 14 dni. Nie należy zapominać, że świnie chore na ZZZN są dużo bardziej wrażliwe na zakażenie innymi patogenami układu oddechowego, które mogą wikłać i zaostrzać przebieg ZZZN.
W praktyce stosuje się szczepionki zawierające w sobie immunogenne elementy (inaktywowane toksyny) obu drobnoustrojów biorących udział w etiologii ZZZN. Jak wykazały badania, takie preparaty okazały się najbardziej skuteczne w profilaktyce ZZZN. Ponadto stwierdzono, podobnie jak w przypadku Actionobacillus pleuropneumoniae, że istotne w indukcji odporności humoralnej (powstawanie przeciwciał ochronnych) są także adhezyny wytwarzane zarówno przez P. multocida, jak i B. bronchiseptica. Niestety, nawet po zastosowaniu szczepionki zawierającej w swoim składzie omówione składniki nie uzyskuje się stuprocentowego zabezpieczenia przed infekcją. Szczepionki pozwalają jednak na obniżenie strat związanych z wybuchem tej choroby, co powinno być wystarczającą motywacją do wprowadzenia profilaktyki, zwłaszcza w chlewniach, w których problem ZZZN występuje.
