Małgorzata Pomorska-Mól

Zakład Chorób Świń

Państwowy Instytut Weterynaryjny - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

Immunoprofilaktyka u trzody chlewnej

Cz. 3. Pozostałe szczepionki przeciwbakteryjne

W prezentowanym artykule omówione zostaną choroby bakteryjne wywoływane przez paciorkowca S. suis i włoskowca różycy oraz możliwości immunoprofilaktyki swoistej streptokokozy i różycy.

Streptokokoza

Streptokokoza jest niezwykle istotnym problemem w hodowli świń. Może być ona przyczyną poważnych strat, głównie w chlewniach średnio- i wielkotowarowych. Straty związane z pojawieniem się tej choroby w chlewni wynikają głównie z zahamowania rozwoju i przyrostów masy ciała oraz z wysokich kosztów leczenia. Czynnikiem dodatkowo usposabiającym do wystąpienia streptokokozy jest m.in. wirus zespołu rozrodczo-oddechowego (PRRSV). Jak wykazały badania, w 80% chlewni, w których obserwowano streptokokozę potwierdzono także obecność PRRSV. Na streptokokozę chorują głównie młode świnie, w wieku od 5 do 10 tygodni. Choroba może wystąpić także u kilkudniowych prosiąt, u których najczęściej obserwuje się postać mózgową streptokokozy. U warchlaków dominuje postać stawowa. Czynnikiem etiologicznym choroby jest paciorkowiec Streptococcus suis (S. suis). Streptococcus suis jest bakterią powszechnie występującą w środowisku. Zdaniem niektórych autorów chlewnie mogą być trwale zakażone niektórymi gatunkami Streptococcus sp., w tym S. suis. Najbardziej prawdopodobnym miejscem wniknięcia zarazków do organizmu jest uszkodzona powłoka zewnętrzna ciała (rany, zabiegi chirurgiczne, obcinanie kiełków). Następnie bakterie drogą krwi mogą przeniknąć do różnych narządów, w tym nerek, płuc a nawet przekroczyć barierę krew-mózg. Kolejne źródło zakażenia mogą stanowić zwierzęta chore, szczególnie na postać płucną streptokokozy. Oporność omawianej bakterii na warunki środowiska zewnętrznego powoduje, że w zapobieganiu tej jednostce chorobowej szczególnie istotne znaczenie ma dokładna dezynfekcja pomieszczeń. Czynnikiem chorobotwórczości S. suis, a równocześnie antygenem stymulującym powstawanie przeciwciał ochronnych jest otoczkowy wielocukier bakterii. Ponadto wydaje się, że takimi antygenami są także hemolizyna i białka spełniające role adhezyn. Posiadanie przez bakterie wielocukrowej otoczki powoduje, że u zwierząt wrażliwych (czyli pozbawionych swoistych przeciwciał) bakterie te są chronione przed fagocytozą, co uniemożliwia skuteczną eliminację zarazka. Aby zapewnić maksymalną wartość ochronną szczepionki wszystkie wymienione wyżej czynniki chorobotwórczości powinny się w niej znaleźć. Niestety, nie zawsze ma to miejsce w praktyce. Dodatkowym czynnikiem utrudniającym uzyskanie preparatu skutecznego w zapobieganiu tej chorobie jest występowanie po