Małgorzata Kasprowicz-Potocka

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Źródła składników mineralnych

Ze względów bezpieczeństwa i z powodu wzrastającej kontroli zanieczyszczenia środowiska, koszt komponentów mineralnych, wykorzystywanych jako źródło pierwiastków w paszach dla zwierząt, wzrasta. Zwraca to szczególną uwagę na poziom i stopień wykorzystania związków różnego pochodzenia.

Pasze roślinne są zwykle ubogie w niektóre mikroelementy (np. Fe, Mn, Se), dlatego istnieje konieczność ich uzupełniania w diecie za pomocą innych źródeł (Tabela 1). Pierwiastki mogą występować w komponentach paszowych w różnego typu połączeniach organicznych i nieorganicznych. Minerały związane z materią organiczną występują najczęściej w postaci kompleksów aminokwasowych, białczanów, chelatów, kompleksów polisacharydowych i soli kwasów organicznych. W połączeniach nieorganicznych najczęściej są to węglany, tlenki, siarczany, fosforany lub chlorki. Przyswajalność pierwiastków zależy głównie od typu połączeń, w jakich występują, zawartości włókna w paszy oraz obecności substancji wiążących minerały, np. fitynianów, oligosacharydów czy mikotoksyn. Zarówno nadmiar pierwiastka jak i jego niska przyswajalność mogą być przyczyną interakcji pomiędzy pierwiastkami oraz zwiększać wydalanie niebezpiecznych pierwiastków (np. Cu, P) do środowiska, natomiast wyższa przyswajalność (biodostępność) obniża zarówno koszty pasz, jak i zmniejsza obciążenie środowiska (Tabela 2). Wśród pierwiastków najczęściej suplementowanych w dietach dla trzody chlewnej znajdują się: wapń, fosfor, sód, cynk, miedź, mangan, kobalt, żelazo, jod i selen. Najszersze zastosowanie do produkcji mieszanek i koncentratów mają obecnie gotowe premiksy, w skład których, oprócz związków mineralnych i witamin, wchodzą także stymulatory wzrostu, aminokwasy, enzymy, probiotyki, przeciwutleniacze i substancje smakowo-zapachowe. Ich udział w mieszankach treściwych wynosi od 0,5 do 2,5% a w koncentratach od 2,5 do 4%. Możliwe jest jednak indywidualne uzupełnianie diety poszczególnymi pierwiastkami w zależności od zapotrzebowania w określonych warunkach fizjologicznych.