Mariusz Soszka, Justyna Pasternak

Instytut Żywienia Zwierząt i Bromatologii

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Zakwaszacze w żywieniu świń

Jednymi z najpowszechniej stosowanych dodatków paszowych w żywieniu świń i drobiu są zakwaszacze. Ich skuteczność stosowania udowadniana była niejednokrotnie, jednak ciągle wielu producentów świń nie stosuje lub stosuje je wyłącznie u prosiąt i niejednokrotnie sprzecznie z zaleceniami producentów.

Zakwaszacze stosowane są w żywieniu świń ponad 25 lat. Już na początku lat 90. ubiegłego wieku rolnik kupując ówczesny premiks i soję, a więc komponenty, z których przy udziale własnego zboża przygotowywał mieszankę, otrzymywał na początku w woreczku, „na wagę”, później w dużych workach, biały proszek o bardzo intensywnym, drażniącym zapachu, a na pytanie „co to jest i do czego służy” otrzymywał odpowiedź, że „to jest zakwaszacz i służy do tego, żeby u świń nie występowały biegunki”. W różnych częściach Polski zakwaszacze nazywane były różnorako. Najczęściej funkcjonowały pod nazwą zakwaszacz, ale zdarzało się również słyszeć odkwaszacz, kwas, a rolnicy pomiędzy sobą mówili o nich smrody. Nomenklatura jednak nie miała tu większego znaczenia, ważny był efekt działania, a więc zapobieganie występowaniu biegunek, które pojawiały się nagminnie ze względu na brak profesjonalnych urządzeń do mieszania poszczególnych komponentów i co się z tym wiąże, słabą homogenność gotowej mieszanki. Z biegiem lat zakwaszacze stawały się coraz bardziej popularne, zwłaszcza w żywieniu prosiąt ssących i odsadzonych, a po 1 stycznia 2006 r., kiedy wprowadzono całkowity zakaz stosowania antybiotykowych stymulatorów wzrostu, akurat kwasy stały się jednym z najbardziej skutecznych dodatków paszowych, które mogły w pewnym stopniu zastąpić antybiotyki paszowe. Działo się tak, ponieważ mają one wielokierunkowe działanie, cechują się olbrzymią skutecznością i są stosunkowo tanie, gdyż ich produkcja jest prosta i mało kosztowna.

Czym jest zakwaszacz

Zakwaszacz jest komponentem paszowym z grupy dodatków paszowych, który dodaje się w postaci sypkiej lub płynnej do mieszanki lub wody. W jego skład wchodzi kwas organiczny albo nieorganiczny lub mieszanina kwasów oraz nośnik, najczęściej mineralny (glinokrzemiany, krzemionkę, bentonit, otręby, susz) lub płynny (np. gliceryna). Najbardziej popularnymi kwasami występującymi w zakwaszaczach są krótkołańcuchowe kwasy organiczne (1-6 atomów węgla), kwasy organiczne średniołańcuchowe (6-12 atomów węgla) oraz kwasy nieorganiczne, dlatego najczęściej stosuje się kwas propionowy, cytrynowy, mrówkowy, mlekowy, fumarowy, benzoesowy, sorbowy oraz ich sole wapniowe i amonowe, a z kwasów nieorganicznych najczęściej stosowany jest kwas ortofosforowy. Droższe kwasy jak np. winowy, jabłkowy, walerianowy, merkaptanowy stosowane są znacznie rzadziej.