Marek Gasiński

Wytwórnia Pasz LIRA w Krzywiniu

Najpopularniejsze rozcieńczalniki do nasienia knurów

Rozcieńczalnik nasienia (semen diluter), syn. extenter ang. płyn o różnorodnym składzie, nieszkodliwy dla plemników, służący do ich rozrzedzania oraz stworzenia warunków korzystnych dla konserwacji nasienia. Stosuje się rozcieńczalniki o różnych składach w zależności od gatunku zwierzęcia i sposobu konserwacji nasienia. Do najczęściej używanych należy rozcieńczalnik cytrynianowo-żółtkowy, mleczno-żółtkowy, glukozowo-fosforanowy oraz wiele innych. W zależności od potrzeb i sposobu konserwacji rozcieńczalniki podstawowe uzupełnia się dodatkiem antybiotyków, glicerolu bądź innych substancji wpływających korzystnie na proces konserwacji nasienia.

Okres gwałtownego wzrostu zainteresowania inseminacją trzody chlewnej w naszym kraju przypada na początek lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Szybki wzrost roli i pozycji tej metody biotechnologicznej w praktyce hodowlanej i jednoczesny wzrost zapotrzebowania na nasienie knurów spowodował konieczność pilnego poszukiwania nowych metod i nowocześniejszych technologii produkcji nasienia knurów.

W tym momencie trzeba przypomnieć, iż jedynymi wówczas firmami zajmującymi się profesjonalnie pozyskiwaniem, produkcją i obrotem nasieniem zwierząt gospodarskich były stacje hodowli i unasieniania zwierząt. Do tego czasu zarówno oferta sprzętu jak i środków do produkcji nasienia, tak knurów jak i buhajów, była bardzo skromna a dostęp do niej ograniczony a nierzadko, wręcz utrudniony. We wszystkich stacjach unasieniania loch „królował” wówczas jedyny na polskim rynku rozcieńczalnik Pliško. Przygotowywało się go na krótko przed pobieraniem, oceną i rozrzedzaniem nasienia z wysokiej jakości odczynników (skład poniżej), naważanych, mieszanych ze sobą i rozpuszczanych w wodzie destylowanej, produkowanej również w SUL-ach, w różnej jakości destylarkach.

· woda destylowana – 100 cm³

· glukoza – 6 g

· 37% cytrynian sodu – 1 cm³

· 4% wodorotlenek sodu – 0,8 cm³

· Penicylina – 500 j.m./ cm³

· Streptomycyna – 500 j.m./ cm³

· oraz później także EDTA – 0,37 g

Ejakulat, po rutynowej ocenie i ustaleniu stopnia jego rozrzedzenia, poddawany był dalszej obróbce – najpierw tzw. rozrzedzeniu pośredniemu w stosunku 1:1, a po ok. 20-30 minutach tzw. ekwilibracji, ponownie dokonywało się jego oceny i następowało rozrzedzanie ostateczne.

W powszechnym użyciu były dwa, kolejne rozcieńczalniki Pliško oznaczone symbolami I oraz II. W tym ostatnim po raz pierwszy zastosowany został wersenian dwusodowy (EDTA) w celu zahamowania aktywności enzymatycznej dezoksyrybonukleaz, proteaz i adenozynofosfataz. Ponadto miał on chronić przed uszkodzeniem błonę komórkową i akrosom plemników.