Małgorzata Kasprowicz-Potocka, Andrzej Rutkowski, Anita Zaworska, Robert Mikuła

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Koncentraty z udziałem krajowych pasz białkowych w żywieniu trzody chlewnej

Kraje Unii Europejskiej od wielu lat borykają się z problem białka paszowego. Niedobory białka są zaspakajane przez import produktów sojowych, głównie GMO. Aktualnie europejska produkcja zwierzęca w znacznym stopniu oparta jest na poekstrakcyjnej œrucie sojowej, której cena jest wysoka i podlega znacznym wahaniom rynkowym. Aby ograniczyć uzależnienie produkcji zwierzęcej od importu pasz białkowych, państwa Unii Europejskiej zamierzają w szerszy sposób wykorzystać własne zasoby białka. Należą do nich przede wszystkim nasiona roślin strączkowych, wywary kukurydziane i zbożowe (DDGS) oraz poekstrakcyjna œruta rzepakowa.

Krajowe Ÿźródła białka

W ostatnich kilku latach obserwuje się szczególny wzrost zainteresowania uprawą roślin strączkowych, głównie ze względu na liczne dopłaty. Szacuje się, że w przyszłości nasiona roślin strączkowych, głównie łubinu, mogłyby pokrywać ok. 20-30% zapotrzebowania przemysłu paszowego na surowce wysokobiałkowe. W Polsce na cele paszowe uprawia się głównie łubin wąskolistny i żółty, a także groch oraz w niewielkim stopniu bobik. Zawartość energii metabolicznej dla œwiń w nasionach łubinu żółtego wynosi około 14 MJ/kg nasion, tj. około 0,7 MJ więcej niż w nasionach łubinu wąskolistnego. Nasiona łubinu żółtego charakteryzują się też najwyższym udziałem białka ogólnego (39-45% w s.m.) ze wszystkich gatunków roślin strączkowych. Nawet do 10% mniej białka występuje w nasionach łubinu wąskolistnego. Nasiona grochu zawierają około 20-25% białka w suchej masie.

Dużym walorem składu białkowego jest wysoki udział lizyny, z drugiej jednak strony, białko jest ubogie w aminokwasy siarkowe. Nasiona łubinu zawierają też stosunkowo dużo włókna (12-20%), podczas gdy nasiona grochu zawierają go znacznie mniej (6-7%). Nasiona łubinu gromadzą energię w formie polisacharydów nieskrobiowych (NSP), których łubin żółty zawiera nieco mniej niż pozostałe gatunki, podczas gdy nasiona grochu zawierają znaczny udział skrobi (40-48% w s.m.). W zarodkach nasion znajduje się duża ilość fosforu i potasu, a w okrywie nasiennej wapnia. W nasionach roślin strączkowych występują też liczne substancje o charakterze antyodżywczym, jak: alkaloidy, oligosacharydy z rodziny rafinozy. fityniany, polisacharydy nieskrobiowe, lektyny, inhibitory trypsyny i taniny. Wiele z aktualnie hodowanych odmian roślin strączkowych charakteryzuje się jednak obniżonym poziomem tych substancji.

Groch jest dość powszechnie stosowany jako pasza dla œwiń, ze względu na najniższą zawartość substancji antyodżywczych i wyższą smakowitość, jednakże z uwagi na stosunkowo niską zawartość białka wymaga stosowania jednocześnie innych pasz białkowych. Nasiona grochu jadalnego mogą być komponentami mieszanek dla wszystkich grup œwiń, za wyjątkiem prosiąt. Warchlaki można żywić mieszankami z 20% udziałem nasion grochu, podczas gdy dla tuczników zawartość grochu w mieszance może wynosić do 30%. Zalecany udział nasion łubinu żółtego w mieszankach dla warchlaków wynosi do 15%, a dla tuczników do 25% w fazie grower i do 30% w okresie finiszer. Nasiona roślin strączkowych doskonale komponują się z paszami rzepakowymi i zbożami bogatymi w aminokwasy siarkowe.