Zygmunt Pejsak

Zakład Chorób Świń Państwowego Instytutu Weterynaryjnego – Państwowego Instytutu Badawczego, Puławy

Zróżnicowane zapotrzebowanie loch i prosiąt na żelazo

Notatki z XX Jubileuszowej konferencji hyopatologicznej, Puławy 2015, cz. 4

Celem referatu zaprezentowanego przez znanego naukowca z Danii – Profesora Jensa Petera Nielsena było dostarczenie lekarzom weterynarii aktualnego zestawienia faktów dotyczących suplementacji żelaza prosiętom i lochom. Może to być przydatne w sytuacji gdy podejrzewana jest anemia z niedoboru żelaza lub w przypadkach, w których lekarze weterynarii chcą zapewnić optymalną opiekę w tym zakresie w ramach programu zarządzania stadem.

Wstęp

Jak wiadomo, prosięta rodzą się z ograniczonymi rezerwami żelaza z powodu niskiego transferu tego pierwiastka przez łożysko. Intensywne systemy produkcji, bez dostępu do żelaza w glebie, oraz szybkie tempo wzrostu zwierząt powodują dalszy wzrost zapotrzebowania na żelazo. Jego dawkowanie jest najczęściej bardzo ujednolicone, z niewielkim naciskiem na wahania urodzeniowej masy ciała (m.c.), tempo wzrostu lub czas odsadzenia. Dawkowanie często polega na podaniu wszystkim prosiętom drogą pozajelitową lub doustną standardowej dawki 200 mg żelaza w ciągu czterech dni po urodzeniu. Obliczenia dawki w poszczególnych stadach są rzadko dokonywane na podstawie pomiarów hematologicznych.

Zdaniem wykładowcy z Danii, krytyczny okres dla rozwoju niedokrwistości z niedoboru żelaza występuje bezpośrednio przed i tuż po odsadzeniu, kiedy zapasy żelaza z podanej pierwszej dawki zostały wyczerpane, a pobranie z paszą ma ciągle małe znaczenie. Dopiero kilka tygodni po odsadzeniu wykorzystanie żelaza z paszy jest wystarczające, pod warunkiem, że zawiera ona wystarczającą ilość dobrze przyswajalnego żelaza.

Uzasadnienie dla suplementacji żelaza

Jak powszechnie to zauważamy, w ciągu ostatnich 10 lat plenność loch znacząco wzrosła. W najbardziej wydajnych stadach duńskich liczba urodzonych prosiąt w miocie wynosi średnio 18 i ciągle wzrasta. Oznacza to, że najbardziej efektywne stada produkują już 35 prosiąt odsadzonych od lochy rocznie. Zarządzanie bardzo plennymi lochami powinno zapewnić wypełnianie wszystkich zaleceń dotyczących zarówno loch, jak i prosiąt. W obrębie miotów występują duże różnice pod względem m.c. po urodzeniu i potencjału wzrostu. Różnica między niską wagą prosiąt (900 g) a wysoką (2500 g) oznacza, że standardowe dawki żelaza mogą być niewystarczające do osiągnięcia optymalnego efektu.

W wielu krajach wzrósł wiek w momencie odsadzenia i m.c., bez zmian w schematach suplementacji żelaza. Oznacza to, że szczególnie duże prosięta mogą być narażone na niedobór żelaza, jeśli nie jest ono odpowiednio uzupełnione podczas laktacji.