Zygmunt Pejsak

Zakład Chorób Świń Państwowego Instytutu Weterynaryjnego – Państwowego Instytutu Badawczego, Puławy

Zakażenia układu moczowego – ważna przyczyna obniżonej płodności loch

Z powodu trudności diagnostycznych oraz najczęściej mało charakterystycznych objawów klinicznych schorzenia układu moczowego są powszechnie niedocenianym problemem zdrowotnym u świń, podobnie jak u innych gatunków zwierząt. Zakażenia układu moczowego (ZUM) stanowią ważną przyczynę padnięć oraz istotny czynnik obniżonej płodności loch. Infekcje te u loch, zwłaszcza prośnych, stają się coraz poważniejszą przyczyną zaburzeń w zdrowiu loch.

Zakażenia układu moczowego charakteryzują się obecnością drobnoustrojów w drogach moczowych powyżej zwieracza pęcherza moczowego, które w warunkach prawidłowych powinny być jałowe. 

Odsetek padnięć z powodu ZUM, w tym zwłaszcza w wyniku zapalenia pęcherza moczowego (cystitis) i odmiedniczkowego zapalenia nerek (pyelonephritis), waha się u loch prośnych w Europie, Kanadzie i USA z puli wszystkich padnięć loch w granicach od 20 do ponad 40%. Dodać należy, że częste są stany chorobowe ZUM u loch, które nie kończą się śmiercią a powrotem do zdrowia, nawet bez stosowania leków. Konsekwencją takiej sytuacji są niejednokrotnie, podobnie jak u ludzi, częste nawroty choroby. Wynikiem powyższego mogą też być problemy w rozrodzie. W rezultacie zwiększa się liczba dni nieproduktywnych, zmniejsza liczba miotów/lochę/rok oraz zwiększa się współczynnik brakowania loch.

Przyczyny zakażeń układu moczowego

Uważa się, że przyczyną środowiskową pojawienia się i wzrostu liczby przypadków ZUM u loch prośnych jest coraz bardziej powszechny, w tym zwłaszcza w krajach o intensywnej produkcji świń, chów w pomieszczeniach zamkniętych, w przeciwieństwie do chowu tradycyjnego, zapewniającego większą swobodę ruchu. W warunkach intensywnego wielkotowarowego chowu świń wzrosła istotnie liczba przypadków zapalenia pęcherza moczowego i odmiedniczkowego zapalenia nerek, które mogą prowadzić do zejść śmiertelnych.

Sprzyja temu występujące w wielu chlewniach: niewystarczające zaopatrzenie w wodę pitną (dzienna dawka dla loch powinna wynosić 15-25 l) oraz częste zanieczyszczenie okolicy okołoodbytowej kałem będącym pierwotnym źródłem bakterii wywołujących ZUM. Poważnym problemem jest zatuczenie loch, co przyczynia się do ich ociężałości oraz stanów zapalnych kończyn i urazów kończyn, zwłaszcza ze względu na śliskie podłoże. Przyczyną mogą być też błędy popełnianie w trakcie inseminacji samic, w tym przede wszystkim zbyt późna inseminacja.

W większym stopniu wrażliwe na zachorowanie są lochy starsze – po 5-6 porodzie – ze względu na zwiększoną podatność na zatuczenie, urazy kończyn i unikanie ruchu. Efektem wymienionych czynników bywa rzadsze niż normalnie oddawanie moczu oraz jego zaleganie w pęcherzu moczowym i przynerkowym odcinku moczowodu. Powyższe sprzyja namnażaniu się potencjalnie chorobotwórczych bakterii w moczowodzie, pęcherzu i miedniczkach nerkowych i w konsekwencji zachorowaniom.